مهریه عندالمطالبه چیست؟
مهریه، یکی از حقوق مالی زن در عقد نکاح است که پرداخت آن بر عهده مرد می‌باشد. تنوع در نحوه تعیین و پرداخت مهریه، موجب بروز ابهامات و اختلافاتی در عمل می‌شود. یکی از مهم‌ترین انواع مهریه، مهریه عندالمطالبه است که در این مقاله به طور مفصل به بررسی آن می‌پردازیم.
تعریف مهریه عندالمطالبه
مهریه عندالمطالبه به معنای مهریه‌ای است که زن می‌تواند هر زمان که بخواهد، از شوهر خود مطالبه کند. در این نوع مهریه، هیچ شرط یا قید زمانی برای مطالبه آن وجود ندارد و زن می‌تواند بی‌واسطه و بدون هیچگونه دلیل یا توجیهی، درخواست پرداخت مهریه خود را به دادگاه ارائه دهد. این در مقابل مهریه مُجل (مهریه‌ای که زمان مشخصی برای پرداخت دارد) قرار می‌گیرد. عدم تعیین زمان پرداخت در عقدنامه، به طور ضمنی به معنای عندالمطالبه بودن مهریه است.
تفاوت مهریه عندالمطالبه و مهریه مُجل
درک تفاوت بین مهریه عندالمطالبه و مهریه مُجل برای درک صحیح حقوق و تکالیف زوجین ضروری است. در جدول زیر این تفاوت‌ها به طور خلاصه بیان شده‌اند:
| ویژگی | مهریه عندالمطالبه | مهریه مُجل |
|---|---|---|
| زمان مطالبه | هر زمان که زن بخواهد | در زمان یا زمان‌هایی که در عقدنامه تعیین شده است (مثلاً عندالاستحقاق، هنگام طلاق، یا تاریخ مشخص) |
| شرایط مطالبه | هیچ شرط خاصی وجود ندارد | باید شرایط تعیین شده در عقدنامه محقق شود. |
| رویه قانونی | زن می‌تواند بدون نیاز به دلیل خاصی، مهریه را مطالبه کند. | زن باید برای دریافت مهریه در زمان مقرر اقدام کند. |
| پیامد تاخیر در پرداخت | مرد به پرداخت مهریه به همراه خسارت تأخیر تأدیه محکوم می‌شود. | در صورت عدم پرداخت در موعد مقرر، مرد به پرداخت مهریه به همراه خسارت تأخیر تأدیه محکوم می‌شود. |
مطالبه مهریه عندالمطالبه در دادگاه
برای مطالبه مهریه عندالمطالبه، زن باید دادخواستی را به دادگاه خانواده ارائه دهد. در این دادخواست، باید مشخصات زوجین، میزان مهریه، و خواسته خود (پرداخت مهریه) را ذکر کند. دادگاه پس از بررسی مدارک و مستندات، حکم به پرداخت مهریه صادر خواهد کرد. در صورت عدم پرداخت مهریه از سوی شوهر، دادگاه اقدامات لازم مانند توقیف اموال و یا حبس را انجام می‌دهد. البته، امکان توافق بین زوجین در خصوص نحوه و زمان پرداخت مهریه نیز وجود دارد.
شرایط و مراحل قانونی مطالبه مهریه
مطالبه مهریه عندالمطالبه، اگرچه در ظاهر ساده به نظر می‌رسد، اما دارای مراحل قانونی خاص خود است. ابتدا زن باید با مراجعه به دفاتر خدمات الکترونیک قضایی، دادخواست خود را ثبت کند. پس از آن، دادگاه به مرد فرصت دفاع می‌دهد و در صورت عدم ارائه دفاعیات موجه یا عدم پرداخت مهریه، حکم به پرداخت مهریه به همراه خسارت تأخیر تأدیه صادر می‌شود. این خسارت، معمولاً بر اساس نرخ سود بانکی محاسبه می‌شود.
مدارک مورد نیاز برای مطالبه مهریه
برای ارائه دادخواست مطالبه مهریه، ارائه برخی مدارک ضروری است. این مدارک معمولاً شامل کپی شناسنامه و کارت ملی زن و شوهر، عقدنامه، و در صورت وجود، مدارک مربوط به توافقات قبلی پیرامون مهریه می‌شود. ارائه هرگونه مدرکی که نشان‌دهنده توانایی مالی مرد باشد، به دادگاه در صدور حکم کمک می‌کند.
نقش توافقات زوجین در پرداخت مهریه
زوجین می‌توانند در خصوص نحوه و زمان پرداخت مهریه عندالمطالبه با یکدیگر توافق کنند. این توافق می‌تواند به صورت کتبی و یا شفاهی باشد، اما توافق کتبی از نظر حقوقی مستحکم‌تر است. در صورت توافق، زوجین می‌توانند مهریه را به صورت اقساط، یا با ارائه ضمانت پرداخت کنند. این توافق باید در دادگاه ثبت شود تا از نظر قانونی معتبر باشد. توجه به این نکته ضروری است که در صورت عدم پرداخت مهریه طبق توافق، زن می‌تواند به دادگاه مراجعه کند و درخواست اجرای حکم کند.
مسئولیت پرداخت مهریه در صورت فوت زوج
در صورت فوت شوهر، مهریه عندالمطالبه به عنوان یک دین از اموال متوفی پرداخت می‌شود. وارثین شوهر مسئول پرداخت مهریه هستند و زن می‌تواند برای مطالبه آن از وارثین اقدام قانونی انجام دهد. در این مورد، میزان سهم هر یک از ورثه، طبق قانون ارث تعیین می‌شود. بنابراین، حتی با فوت شوهر، حقوق مالی زن محفوظ می‌ماند.
توصیه‌های حقوقی
در خصوص مهریه، مشورت با وکیل متخصص در امور خانواده توصیه می‌شود. وکیل می‌تواند در خصوص بهترین راهکار برای مطالبه مهریه، بررسی مدارک، و پیگیری مراحل قانونی به شما کمک کند. همچنین، آگاهی از قوانین مربوط به مهریه و حقوق و تکالیف زوجین، می‌تواند از بروز اختلافات و مشکلات در آینده جلوگیری کند. هرگونه توافقی که بین زوجین صورت می‌گیرد، بهتر است به صورت کتبی و با حضور وکیل تنظیم شود تا از هرگونه ابهام و سوءتفاهم جلوگیری شود.
نتیجه‌گیری
مهریه عندالمطالبه یکی از حقوق مهم زن در ازدواج است که در هر زمانی قابل مطالبه است. درک صحیح این حق و آگاهی از مراحل قانونی برای مطالبه آن، برای هر زنی ضروری است. با این حال، همکاری و توافق بین زوجین می‌تواند در حل و فصل مسائل مرتبط با مهریه به بهترین شکل ممکن کمک کننده باشد. مشورت با مشاوران و وکلای مجرب، می‌تواند در جلوگیری از بروز مشکلات و تضمین حقوق زنان بسیار مؤثر باشد.
