عقد موقت که در فقه اسلامی با عنوان «نکاح مُنقَطِع» و در عرف جامعه به «صیغه» معروف است، نوعی از ازدواج است که بر خلاف عقد دائم، برای مدت زمان مشخص و معینی بسته می‌شود و پس از اتمام این مدت، رابطه زوجیت خود به خود پایان می‌یابد. در این نوع عقد، حقوق و تکالیف زوجین با عقد دائم تفاوت‌های ماهوی دارد و همین امر، پیچیدگی‌های خاصی را در زمان انحلال آن به وجود می‌آورد. بسیاری از افراد به اشتباه تصور می‌کنند که عقد موقت نیز مانند عقد دائم نیاز به “طلاق” رسمی دارد، حال آنکه واژه “طلاق” صرفاً برای انحلال عقد دائم به کار می‌رود و در عقد موقت، اصطلاح صحیح‌تر “انحلال نکاح” یا “پایان یافتن مدت عقد” است. این مقاله به بررسی جامع و علمی ابعاد حقوقی و عملی انحلال عقد موقت، شامل روش‌های قانونی پایان بخشیدن به آن، آثار حقوقی مترتب بر آن، مراحل عملی و نکات کلیدی می‌پردازد. هدف، روشن ساختن مسیر حقوقی برای زوجین و اجتناب از ابهامات و اشتباهات رایج است.

تفاوت «طلاق» و «انحلال» در عقد موقت

قبل از ورود به جزئیات، ضروری است به تفکیک اصطلاحات حقوقی پرداخته شود. در نظام حقوقی ایران، واژه «طلاق» منحصراً برای پایان دادن به عقد دائم به کار می‌رود. طلاق عملی یک‌طرفه از سوی مرد است (البته با شرایط و محدودیت‌های قانونی) یا به درخواست زن در صورت وجود شروط ضمن عقد یا عسر و حرج، و یا به صورت توافقی. اما در عقد موقت، مفهوم «طلاق» وجود ندارد. انحلال عقد موقت از طریق سازوکارهای دیگری اتفاق می‌افتد که در ادامه به تفصیل بررسی می‌شوند. این تمایز در اصطلاحات، نشان‌دهنده تفاوت‌های ماهوی و آثار حقوقی متفاوت این دو نوع عقد است.

راه‌های قانونی پایان بخشیدن به عقد موقت

قانون مدنی و قانون حمایت خانواده، روش‌های مشخصی را برای انحلال عقد موقت پیش‌بینی کرده‌اند که هر یک دارای شرایط و آثار حقوقی خاص خود هستند:

• پایان مدت زمان عقد: ابتدایی‌ترین و رایج‌ترین راه انحلال عقد موقت، اتمام مدت زمان تعیین شده در هنگام عقد است. به محض پایان یافتن مدت، رابطه زوجیت خود به خود و بدون نیاز به هیچ اقدام حقوقی یا قضایی دیگری منحل می‌شود. این ویژگی اصلی و ماهوی عقد موقت است.
• بذل مدت توسط زوج: بذل مدت به معنای بخشش باقیمانده مدت عقد از سوی مرد به زن است. مرد می‌تواند هر زمان که بخواهد، حتی بدون رضایت زن، باقیمانده مدت عقد را به او ببخشد و به این ترتیب، عقد موقت را منحل کند. این حق، از حقوق اختصاصی مرد در عقد موقت است. در این صورت، عقد فوراً منحل می‌شود و زن باید عده نگه دارد.
• فسخ نکاح (موارد قانونی فسخ): فسخ، به معنای بر هم زدن عقد به دلیل وجود عیوب یا تخلف از شروط خاص است. فسخ نکاح موقت نیز مانند نکاح دائم، در صورت وجود برخی از عیوب مشخص در یکی از زوجین (مانند جنون، عنن در مرد، قرن و جذام و برص و افضا در زن) یا تدلیس در ازدواج امکان‌پذیر است. این موارد در مواد ۱۱۲۱ تا ۱۱۲۸ قانون مدنی تشریح شده‌اند. فسخ نیازمند رأی دادگاه است و به اراده یک‌طرفه حاصل نمی‌شود مگر اینکه حق فسخ ضمن عقد شرط شده باشد.
• بطلان نکاح (مواردی که عقد از اساس باطل است): بطلان زمانی رخ می‌دهد که عقد از ابتدا به دلیل فقدان یکی از شرایط اساسی صحت عقد (مانند عدم قصد، عدم اهلیت، عدم رضایت، وجود موانع نکاح مانند محرمیت، وجود همسر دائم و عدم اذن او در صورت لزوم، یا عدم تعیین مهریه و مدت) صحیحاً منعقد نشده باشد. در این حالت، از نظر حقوقی، اصلا عقدی وجود نداشته که نیاز به انحلال داشته باشد. اعلام بطلان نیز نیازمند رأی دادگاه است و آثار حقوقی خاص خود را دارد.
• فوت یکی از طرفین: با فوت یکی از زوجین، عقد نکاح موقت نیز مانند عقد دائم، خود به خود منحل می‌شود و رابطه زوجیت پایان می‌یابد.

جایگاه اراده طرفین در انحلال عقد موقت

همانطور که مشاهده شد، در اغلب موارد انحلال عقد موقت، اراده یک‌طرفه مرد (بذل مدت) یا اتمام زمان نقش اساسی دارد. با این حال، زن نیز می‌تواند با شروط ضمن عقد، حق بذل مدت را برای خود به دست آورد. همچنین، طرفین می‌توانند توافق کنند که عقد قبل از اتمام مدت منحل شود که این توافق در عمل شبیه به بذل مدت توسط مرد یا بخشش مدت از سوی زن به مرد (با توجه به نحوه تنظیم شرط) عمل می‌کند. با این حال، این توافقات باید در چارچوب قوانین و با رعایت حقوق طرفین صورت پذیرد. برای مشاوره در زمینه تنظیم اینگونه شروط و دعاوی مربوط به انحلال نکاح، مراجعه به متخصصین حقوقی ضروری است.

نکته حقوقی: بر خلاف عقد دائم که در آن زن تحت شرایطی می‌تواند درخواست طلاق دهد (مانند عسر و حرج یا وکالت در طلاق)، در عقد موقت، زن به طور پیش‌فرض حق انحلال یک‌جانبه (بجز موارد فسخ قانونی) ندارد مگر اینکه حق بذل مدت یا وکیل در بذل مدت بودن ضمن عقد به او اعطا شده باشد.

انحلال عقد موقت نیز مانند طلاق در عقد دائم، دارای آثار حقوقی مشخصی است که بر زندگی زوجین تأثیرگذار خواهد بود. این آثار عمدتاً در زمینه‌های مهریه، نفقه، عده، حضانت و ارث بروز می‌کنند.

مهریه در عقد موقت

بر اساس ماده ۱۰۹۵ قانون مدنی، «در عقد منقطع عدم ذکر مهر در عقد موجب بطلان است.» بنابراین، تعیین مهریه در عقد موقت، شرط صحت عقد است و بدون آن، عقد باطل خواهد بود. میزان مهریه نیز باید کاملاً معلوم و معین باشد.

• استیفای جنسی و تعلق تمام مهریه: اگر بین زوجین نزدیکی واقع شود، زن مستحق تمام مهریه تعیین‌شده خواهد بود، حتی اگر مدت عقد قبل از پایان یافتن بذل شود یا فسخ صورت گیرد.
• عدم استیفای جنسی و تعلق نصف مهریه: اگر نزدیکی بین زوجین واقع نشود و مرد قبل از اتمام مدت، بذل مدت نماید، زن مستحق نصف مهریه خواهد بود. این حکم با ماده ۱۱۰۱ قانون مدنی در مورد طلاق در عقد دائم، مشابهت دارد.
• عدم استیفای جنسی و عدم تعلق مهریه: در صورتی که زن تمام یا بخشی از مهریه را ببخشد، یا در مواردی که عقد به دلیل تخلف زن از شروط ضمن عقد فسخ شود، ممکن است مهریه یا بخشی از آن ساقط شود. همچنین در صورت بطلان عقد از ابتدا (مثلاً به دلیل محرمیت)، زن هیچ مهریه‌ای نخواهد داشت.

نفقه در عقد موقت

یکی از تفاوت‌های عمده عقد موقت با عقد دائم، در خصوص نفقه است. طبق ماده ۱۱۱۳ قانون مدنی، «در عقد موقت زن حق نفقه ندارد مگر اینکه شرط شده باشد.» بنابراین، مگر آنکه در متن عقد یا به صورت شفاهی، پرداخت نفقه به زن شرط شده باشد، مرد الزامی به پرداخت نفقه به زن در طول مدت عقد موقت ندارد. پس از انحلال نیز، نفقه دوران عده به زن تعلق نمی‌گیرد.

عده در عقد موقت

عده، مدتی است که زن پس از انحلال نکاح (دائم یا موقت) نمی‌تواند با مرد دیگری ازدواج کند. در عقد موقت نیز عده وجود دارد اما مدت آن با عده در عقد دائم متفاوت است.

• عده وفات: اگر مرد فوت کند، زن موقت باید چهار ماه و ده روز عده نگه دارد (ماده ۱۱۵۳ قانون مدنی)، مگر اینکه زن باردار باشد که در این صورت عده تا وضع حمل است.
• عده در غیر وفات: در سایر موارد انحلال عقد موقت (بذل مدت، اتمام مدت، فسخ)، عده زن دو طهر (دو بار عادت ماهانه) است. اگر زن به دلیل سن یا بیماری عادت ماهانه نبیند، عده او ۴۵ روز خواهد بود (ماده ۱۱۵۲ قانون مدنی). در صورت بارداری، عده تا وضع حمل است.

حضانت فرزندان مشترک

فرزندان حاصل از عقد موقت، از نظر حقوقی هیچ تفاوتی با فرزندان حاصل از عقد دائم ندارند. بنابراین، قوانین حضانت، نفقه فرزند، و سایر حقوق مربوط به فرزند، دقیقاً همانند فرزندان عقد دائم اعمال می‌شود. پس از انحلال عقد موقت، در مورد حضانت و ملاقات فرزندان، طرفین می‌توانند توافق کنند و در صورت عدم توافق، دادگاه خانواده با رعایت مصلحت کودک تصمیم‌گیری خواهد کرد. پدر و مادر هر دو مکلف به تأمین نفقه فرزند هستند اما معمولاً پدر مسئول اصلی است.

ارث در عقد موقت

یکی دیگر از تفاوت‌های اساسی عقد موقت با عقد دائم، عدم توارث بین زوجین است. طبق ماده ۹۴۰ قانون مدنی، «در نکاح منقطع و ازدواج موقت زن و شوهر از یکدیگر ارث نمی‌برند.» این بدان معناست که حتی اگر عقد موقت در زمان فوت یکی از طرفین هنوز برقرار باشد، دیگری از او ارث نخواهد برد. تنها استثنا، در صورتی است که شرط توارث ضمن عقد موقت شده باشد که در فقه و حقوق در مورد صحت چنین شرطی اختلاف نظر وجود دارد. با این حال، فرزندان حاصل از عقد موقت، مانند فرزندان عقد دائم، از هر دو والد خود ارث می‌برند.

لینک مرتبط: برای کسب اطلاعات بیشتر و تخصصی‌تر در خصوص انواع طلاق و انحلال نکاح و فرآیندهای حقوقی مربوط به آن، می‌توانید به صفحه دسته بندی طلاق مراجعه نمایید.

در این بخش به تشریح فرآیندهای عملی و قضایی مرتبط با انحلال عقد موقت می‌پردازیم. بسته به نوع انحلال، مسیر طی شده متفاوت خواهد بود.

فرآیند بذل مدت و ثبت آن

اگر مرد قصد بذل مدت را داشته باشد، نیازی به مراجعه به دادگاه نیست مگر اینکه ثبت عقد موقت الزامی بوده و زوجین برای ثبت رسمی انحلال نیاز به تأیید دادگاه داشته باشند. مرد می‌تواند با مراجعه به دفترخانه‌ای که عقد در آن ثبت شده، یا با تنظیم یک سند رسمی یا حتی یک اقرارنامه کتبی معتبر، بذل مدت را اعلام کند. در صورت ثبت رسمی عقد موقت، بذل مدت نیز باید به صورت رسمی در همان دفترخانه ثبت شود.

مدارک لازم برای ثبت بذل مدت (در صورت ثبت رسمی عقد):

• اصل سند ازدواج موقت.
• اصل شناسنامه و کارت ملی زوجین.
• حضور زوج در دفترخانه (در صورت عدم حضور، با ارائه وکالتنامه معتبر).

دعاوی فسخ نکاح موقت در دادگاه

در صورتی که یکی از زوجین به دلیل وجود عیوب یا تدلیس، قصد فسخ نکاح موقت را داشته باشد، باید دادخواست “فسخ نکاح” را به دادگاه خانواده ارائه دهد. این فرآیند شباهت‌هایی با فسخ نکاح دائم دارد.

مدارک لازم:

• اصل سند ازدواج موقت (در صورت وجود).
• اصل شناسنامه و کارت ملی خواهان.
• مدارک و مستندات اثبات‌کننده عیب یا تدلیس (مانند گواهی پزشکی قانونی، شهادت شهود، مدارک دال بر فریب).
• در صورت لزوم، وکالتنامه وکیل دادگستری.

مراحل رسیدگی به دعوای فسخ نکاح موقت (با زمان تقریبی):

1. مشاوره حقوقی اولیه: قبل از هر اقدامی، کسب مشاوره از وکلای متخصص خانواده در مورد شرایط فسخ و جمع‌آوری مدارک بسیار حیاتی است. (زمان تقریبی: ۱ تا ۳ روز)
2. تنظیم و ثبت دادخواست: دادخواست فسخ نکاح باید توسط خواهان (یا وکیل او) تنظیم و از طریق دفاتر خدمات الکترونیک قضایی به دادگاه خانواده صالح ارسال شود. (زمان تقریبی: ۳ تا ۷ روز)
3. ابلاغ و تعیین وقت رسیدگی: پس از ثبت، دادخواست به خوانده ابلاغ شده و وقت رسیدگی از سوی دادگاه تعیین می‌شود. (زمان تقریبی: ۱۵ تا ۳۰ روز)
4. جلسات دادگاه: طرفین (یا وکلایشان) در جلسات دادگاه حاضر شده و ادله و دفاعیات خود را مطرح می‌کنند. ممکن است نیاز به ارجاع به کارشناسی (مانند پزشکی قانونی) باشد. (زمان تقریبی: ۱ تا ۳ ماه، بسته به پیچیدگی پرونده و تعداد جلسات)
5. صدور رأی و قطعیت آن: پس از بررسی، دادگاه رأی خود را صادر می‌کند. این رأی قابل تجدیدنظرخواهی و فرجام‌خواهی است و پس از طی مراحل قانونی، قطعیت می‌یابد. (زمان تقریبی: ۱ تا ۲ ماه برای تجدیدنظر و فرجام‌خواهی)
6. اجرای رأی: پس از قطعیت رأی، انحلال نکاح به ثبت می‌رسد و آثار حقوقی آن جاری می‌شود. (زمان تقریبی: ۱ تا ۲ ماه)

توجه: مدت زمان‌های ذکر شده تقریبی بوده و بسته به شعبه دادگاه، حجم پرونده‌ها، همکاری طرفین و پیچیدگی موضوع می‌تواند متغیر باشد.

جدول مقایسه‌ای: تفاوت‌های کلیدی انحلال در عقد موقت

دعوای بطلان نکاح موقت

اگر یکی از طرفین ادعا کند که عقد موقت از ابتدا باطل بوده است (مثلاً به دلیل وجود موانع نکاح مانند محرمیت، یا عدم تعیین مهریه و مدت)، باید دعوای “اعلام بطلان نکاح” را در دادگاه خانواده مطرح کند. فرآیند این دعوا نیز مشابه فسخ نکاح است اما با این تفاوت که در بطلان، اساساً عقدی منعقد نشده و دادگاه فقط عدم وجود عقد را تأیید می‌کند، در حالی که در فسخ، عقد صحیحاً منعقد شده اما به دلایلی بر هم می‌خورد. آثار بطلان نیز متفاوت از فسخ است؛ مثلاً در بطلان، مهریه‌ای به زن تعلق نمی‌گیرد.

در مواجهه با انحلال عقد موقت، برخی اشتباهات و سوءتفاهمات رایج وجود دارد که می‌تواند منجر به مشکلات حقوقی و مالی برای زوجین شود. آگاهی از این نکات می‌تواند از بروز بسیاری از این مشکلات جلوگیری کند:

عدم ثبت رسمی عقد موقت و پیامدهای آن

بر اساس قانون حمایت خانواده، ثبت عقد موقت در موارد زیر الزامی است: ۱. باردار شدن زوجه. ۲. توافق طرفین. ۳. شرط ضمن عقد. عدم ثبت رسمی عقد موقت در این موارد، می‌تواند تبعات حقوقی از جمله مجازات نقدی برای مرد به همراه داشته باشد. علاوه بر آن، عدم ثبت می‌تواند در اثبات حقوق زن (مانند مهریه یا حضانت فرزند) در آینده مشکلات جدی ایجاد کند و روند دادرسی را طولانی‌تر و پیچیده‌تر سازد.

عدم آگاهی از حقوق و تکالیف طرفین

بسیاری از افراد بدون آگاهی کامل از تفاوت‌های عقد دائم و موقت، اقدام به این نوع ازدواج می‌کنند. عدم اطلاع از عدم تعلق نفقه (مگر به شرط)، عدم توارث، و نحوه انحلال، می‌تواند انتظارات نادرست و در نهایت اختلافات جدی را به وجود آورد. توصیه می‌شود قبل از هرگونه اقدام، از حقوق و تکالیف خود به طور کامل آگاه شوید.

اشتباه در تعیین نوع دعوا (طلاق به جای فسخ یا بطلان)

همانطور که قبلاً ذکر شد، در عقد موقت “طلاق” به معنای حقوقی وجود ندارد. طرح دعوای طلاق برای عقد موقت، از اساس اشتباه است و منجر به رد دادخواست خواهد شد. باید دقت شود که بسته به شرایط، دعوای صحیح “فسخ نکاح” یا “اعلام بطلان نکاح” مطرح شود. این اشتباه می‌تواند زمان و هزینه زیادی را هدر دهد.

اهمیت مشاوره حقوقی تخصصی

با توجه به ظرافت‌ها و تفاوت‌های حقوقی عقد موقت با عقد دائم، به شدت توصیه می‌شود که پیش از اقدام به عقد یا در صورت بروز هرگونه اختلاف، با یک وکیل متخصص در امور خانواده مشاوره نمایید. یک وکیل مجرب می‌تواند شما را در درک صحیح قوانین، تنظیم شروط صحیح، جمع‌آوری مدارک لازم و طی کردن مراحل قانونی به درستی یاری رساند و از بروز اشتباهات پرهزینه جلوگیری کند.

💡اینفوگرافیک مفهومی: چرخه انحلال عقد موقت

تصور کنید یک اینفوگرافیک دایره‌ای شکل که هر بخش آن یک مرحله یا روش انحلال را نشان می‌دهد:

• ✓
  شروع عقد موقت: تعیین مدت و مهریه (الزامی).
• ►
  مسیرهای انحلال:
  • ●
    1. اتمام مدت: خودکار، بدون نیاز به اقدام.
  • ●
    2. بذل مدت: توسط زوج، یک‌طرفه، ممکن است نیاز به ثبت رسمی داشته باشد.
  • ●
    3. فسخ نکاح: با حکم دادگاه به دلیل عیوب یا تدلیس، زمان‌بر.
  • ●
    4. بطلان نکاح: با حکم دادگاه، در صورت عدم وجود شرایط صحت از ابتدا.
  • ●
    5. فوت: خودکار، با فوت یکی از طرفین.
• ►
  آثار حقوقی: مهریه (بستگی به استیفای جنسی)، عدم نفقه (مگر به شرط)، عده (دو طهر/۴۵ روز)، عدم توارث، حضانت فرزندان (مشابه دائم).
• ✓
  پایان چرخه: انحلال کامل رابطه زوجیت.

این اینفوگرافیک به سرعت مسیرها و پیامدهای انحلال عقد موقت را در ذهن مخاطب نقش می‌بندد و به تفهیم جامع موضوع کمک می‌کند.

برای درک عمیق‌تر موضوع، به برخی مواد قانونی کلیدی و مثال‌های فرضی می‌پردازیم:

مواد قانونی مرتبط (قانون مدنی، قانون حمایت خانواده)

• ماده ۱۰۷۵ قانون مدنی: «نکاح وقتی منقطع است که برای مدت معین به عمل آمده باشد.» این ماده، اساس تعریف عقد موقت را بیان می‌کند.
• ماده ۱۰۹۵ قانون مدنی: «در عقد منقطع عدم ذکر مهر در عقد موجب بطلان است.» اهمیت مهریه در صحت عقد موقت را نشان می‌دهد.
• ماده ۱۱۱۳ قانون مدنی: «در عقد منقطع زن حق نفقه ندارد مگر اینکه شرط شده باشد.» قاعده عدم نفقه در عقد موقت را بیان می‌کند.
• ماده ۱۱۵۲ قانون مدنی: «عده طلاق و فسخ نکاح و بذل مدت و انقضای آن در مورد نکاح منقطع دو طهر است مگر اینکه زن به اقتضای سن عادت زنانگی نبیند که در این صورت چهل و پنج روز است.» مدت زمان عده در عقد موقت را مشخص می‌کند.
• ماده ۴ قانون حمایت خانواده: «ثبت نکاح موقت الزامی نیست مگر در موارد زیر: ۱- باردار شدن زوجه. ۲- توافق طرفین. ۳- شرط ضمن عقد.» موارد الزامی ثبت عقد موقت را تعیین می‌کند.
• مواد ۱۱۲۱ تا ۱۱۲۸ قانون مدنی: این مواد مربوط به موارد فسخ نکاح به دلیل عیوب و تدلیس هستند که در عقد موقت نیز کاربرد دارند.

مثال‌های کاربردی

• مثال ۱: بذل مدت و مهریه:

  آقای الف و خانم ب برای مدت شش ماه با مهریه ۵۰ سکه طلا عقد موقت می‌کنند. پس از گذشت دو ماه و وقوع نزدیکی، آقای الف تصمیم می‌گیرد باقی‌مانده مدت را به خانم ب ببخشد (بذل مدت). در این حالت، عقد منحل می‌شود و خانم ب مستحق دریافت تمام ۵۰ سکه مهریه است، زیرا نزدیکی واقع شده است. پس از انحلال، خانم ب باید عده دو طهر نگه دارد.

• مثال ۲: فسخ به دلیل تدلیس:

  خانم ج با آقای د عقد موقت می‌کند، در حالی که آقای د قبل از عقد، خود را پزشک معرفی کرده و مدارک جعلی ارائه داده است. پس از یک ماه، خانم ج متوجه می‌شود که آقای د فاقد هرگونه مدرک پزشکی است و صرفاً یک کارمند ساده است. خانم ج می‌تواند با طرح دعوای فسخ نکاح به دلیل تدلیس در وصف، از دادگاه بخواهد که عقد را فسخ کند. اگر دادگاه تدلیس را احراز کند، عقد فسخ می‌شود و به دلیل عدم وقوع نزدیکی، خانم ج مستحق نصف مهریه خواهد بود.

• مثال ۳: بطلان به دلیل وجود موانع نکاح:

  آقای ه و خانم و که پسرخاله و دخترعمه یکدیگر هستند، بدون اطلاع از محرمیت رضاعی (شیرخوارگی)، عقد موقت می‌کنند. پس از مدتی متوجه می‌شوند که در دوران شیرخوارگی، خانم و از مادر آقای ه شیر خورده و به همین دلیل خواهر رضاعی او محسوب می‌شود. در این صورت، عقد از ابتدا باطل بوده است زیرا محرمیت رضاعی از موانع نکاح است. آقای ه یا خانم و می‌توانند دعوای “اعلام بطلان نکاح” را مطرح کنند. در این حالت، چون عقدی از اساس وجود نداشته، مهریه‌ای به خانم و تعلق نمی‌گیرد.

• آیا امکان طلاق توافقی در عقد موقت وجود دارد؟

  خیر، همانطور که قبلاً توضیح داده شد، اصطلاح “طلاق” صرفاً برای عقد دائم به کار می‌رود. در عقد موقت، زوجین می‌توانند برای انحلال توافق کنند که این توافق معمولاً به شکل “بذل مدت” توسط مرد یا شرط “وکالت در بذل مدت” برای زن صورت می‌گیرد. این توافقات نیاز به طی مراحل طولانی طلاق توافقی در دادگاه ندارد.

• آیا زوجه می‌تواند در عقد موقت حق طلاق داشته باشد؟

  به معنای دقیق کلمه خیر، اما می‌تواند با شرط ضمن عقد، “حق بذل مدت” را برای خود کسب کند. به این ترتیب، زن می‌تواند در هر زمان باقی‌مانده مدت عقد را به خود ببخشد و به رابطه زوجیت پایان دهد که در عمل همانند حق طلاق است.

• تفاوت بذل مدت با طلاق چیست؟

  بذل مدت مختص عقد موقت است و صرفاً به معنای بخشش باقیمانده مدت عقد توسط مرد است که منجر به انحلال آن می‌شود. این عمل یک‌طرفه و بدون نیاز به تشریفات دادگاه انجام می‌پذیرد. در مقابل، طلاق مختص عقد دائم است، دارای تشریفات قانونی خاص (مانند گواهی عدم امکان سازش) و نیازمند رأی دادگاه است.

• آیا انحلال عقد موقت نیاز به ثبت در دفترخانه دارد؟

  اگر خود عقد موقت ثبت شده باشد، انحلال آن (مانند بذل مدت یا اتمام مدت) نیز باید در همان دفترخانه ثبت شود تا سندی رسمی و معتبر برای پایان رابطه وجود داشته باشد. اگر عقد ثبت نشده باشد، انحلال آن نیز نیازی به ثبت رسمی در دفترخانه ندارد، اما بهتر است طرفین مدرکی دال بر اتمام رابطه داشته باشند. در صورت بارداری، ثبت انحلال (مانند ثبت اصل عقد) الزامی است.

انحلال عقد موقت، فرآیندی با ابعاد حقوقی پیچیده و متفاوت از طلاق در عقد دائم است. شناخت صحیح مفاهیم، راه‌ها، و آثار حقوقی مربوط به آن، برای هر دو طرفین اهمیت حیاتی دارد. از اتمام خودکار مدت و بذل مدت توسط زوج گرفته تا دعاوی فسخ و بطلان نکاح در دادگاه، هر یک نیازمند آگاهی دقیق از قوانین و رویه‌های قضایی است. عدم توجه به این ظرافت‌ها می‌تواند منجر به تضییع حقوق، طولانی شدن فرآیندهای قانونی و بروز اختلافات بیشتر شود.

تاکید می‌شود که در هر مرحله از عقد موقت، به ویژه در زمان انحلال آن، بهره‌مندی از خدمات مشاوره حقوقی تخصصی وکلای با تجربه در حوزه خانواده، نقشی کلیدی در حفظ حقوق و منافع شما ایفا خواهد کرد. برای دریافت راهنمایی و مشاوره در خصوص پرونده‌های مربوط به عقد موقت و سایر مسائل حقوقی خانواده، می‌توانید با شماره 09129353470 تماس بگیرید یا به وبسایت موسسه حقوقی تهران طلاق مراجعه نمایید.